Wyśmiewisko Różności

KONSPIRACJA
problem skali

NASA zmuszone było do sprokurowania działającego pozornie programu lądowania na Księżycu, inaczej groziłaby mu utrata 30 miliardów dolarów z podatków amerykańskich obywateli.

Tak naprawdę te pieniądze dostali w całości wykonawcy, którzy zbudowali pojazdy i wyposażenie. NASA samo nie buduje żadnych statków kosmicznych. Wynajmuje prywatne firmy, które je projektują i budują.

Ale właśnie ten podział prac stanowi nie lada problem dla zwolenników teorii spiskowej. Zaczynamy z założeniem, że NASA chciało, aby publiczność uwierzyła, że lądowanie astronautów na Księżycu rzeczywiście się udało. To część wspólna wszystkich teorii spiskowych. Również wspólna dla niemal wszystkich takich teorii jest wiara, że takie lądowanie nie miało miejsca.

Najbardziej „idootoodpornym” sposobem na przekonanie kogoś, że coś się zrobiło jest zrobienie tego w rzeczywistości. Nic nie jest przekonujące bardziej, niż prawda. Zatem, jeśli NASA sfałszowałoby lądowania, to wynika nam, że (mniejsza z jakich przyczyn) było to niewykonalne w rzeczywistości. Zatem, z przekonania konspiracjonistów, że lądowania nie miały miejsca, wynika, że oszustwo byłoby łatwiejsze niż rzeczywiste osiągnięcie.

No dobrze, ale jak – tworząc tak gigantyczne oszustwo – poradzić sobie z tymi upierdliwymi wykonawcami? Możliwe są trzy podstawowe scenariusze: Scenariusz Wielkiej Konspiracji, Scenariusz Absolutnie Minimalnej Konspiracji i Scenariusz Trzeba-Wiedzieć-Jak.


Scenariusz Wielkiej Konspiracji

Ten wariant zakłada, że stosunkowo wiele osób brało udział w zmowie. Byliby to pracownicy NASA i pracownicy głównych firm – wykonawców. Plusem tego założenia jest to, że w zasadzie to nie potrzeba było wyprodukować prawie żadnego kosmicznego sprzętu, za wyjątkiem rakiety, którą publicznie wystrzelono i lądownika, który potem spadł na Ziemię. Jeśli konspiracjonista uważa, że powodem oszustwa była niemożliwość technologiczna, to jest odpowiedni scenariusz zdarzeń.

W skrócie, namawiasz wykonawcę do oszustwa, płacisz mu pełną kwotę i mówisz „udawaj tylko, że coś tam produkujesz, nie obchodzi nas, czy to w ogóle działa”. Dobrze opłacony wykonawca akceptuje zapłatę za niewykonaną usługę i zgadza się siedzieć cicho w sprawie. Oświadcza publicznie, że został doceniony olbrzymim kontraktem rządowym na wykonanie kosmicznego sprzętu. (To konieczne ze względu na akcjonariuszy.) Potem zwołuje swoich pracowników i oświadcza „wszyscy dostajecie wielkie premie. Jak słyszeliście, mamy wyprodukować kosmiczny sprzęt, ale to tylko ściema. Jeśli w to wchodzicie, jesteście ustawieni na całe życie”.

To podejście zakłada, że każdego można kupić. Na nieprzekupnych pracowników batem byłoby zastraszenie — każdy po kolei wędrowałby na dywanik i stawał przed obliczem groźnych przedstawicieli NASA, którzy wyliczaliby, jakie to straszne rzeczy przydadzą się delikwentowi i jego rodzinie, jeśli tylko piśnie słówko. To zakłada z kolei, że każdego można zastraszyć.

Ten scenariusz stwarza nam całkiem sporo trudności w realizacji.

• Problem skali. W szczytowym okresie programu Apollo pracowało w nim prawie pół miliona ludzi. I przez czterdzieści lat nikt z tej wielkiej rzeszy nie ujawnił się, nie przyznał się do udziału w spisku, o zademonstrowaniu jakiegokolwiek dowodu już nie mówiąc.
• Niezadowoleni pracownicy. Lojalność nie jest wieczna. Nikt chociażby z osób wylanych z roboty podczas trwania projektu nie próbował zemścić się na swoim byłym pracodawcy, ujawniając jego brudny sekrecik.
• Brak śladów przekupstwa. Setki tysięcy ludzi, którzy pracowali nad projektem Apollo mieszkają w całych Stanach, większość zażywa już emerytury. Gdzież ślady po tej fantastycznej premii za milczenie? Gdzie rezydencje, sportowe auta? Jeśli przekupstwo miałoby być skuteczne, oferowane pieniądze musiałyby być dużo większe od normalnej zapłaty. Musiały być naprawdę wielkie, żeby zamknąć usta setkom tysięcy świadków. A co to za łapówka, której nie możesz wydać?
• Brak śladów zastraszania. Przypomnijmy, że grożenie śmiercią jest tylko przypuszczeniem. Nie ma wszakże żadnych dowodów na to, że komukolwiek grożono śmiercią lub kalectwem. Pomimo to wiara w zastraszanie jest konieczna, jeśli ten scenariusz spisku ma działać. Zasada brzytwy Ockhama zmusza nas do odrzucenia teorii zawierających masowe zastraszanie.
• Brak rewelacji pośmiertnych. Groźba śmierci nie działa na ludzi, którzy już nie żyją, lub są bliscy śmierci. Znaczna liczba ludzi pracujących nad programem Apollo zmarła. Wśród nich nie znalazł się żaden, który by wyznał prawdę na łożu śmierci, żaden, który by zostawił po sobie dekonspirujące dokumenty, czy oświadczenia.
• Brak gadułów. Ludzie nie trzymają samokontroli przez cały czas. Lubią gadać. Lubią kreować się na ważnych i wtajemniczonych. Nikt z tej rzeszy osób nie wygadał się przez sen, po pijaku, albo po narkotykach. Nikt nie zwierzył się żonie, czy kochance.
• Brak odważnych harcerzyków. Gdzie jest odpowiednik Franka Serpico w NASA? Frankowi Serpico oferowano dużą sumę pieniędzy za utrzymanie tajemnicy w sprawie korupcji w nowojorskiej policji. Gdy to zawiodło, usiłowano go zabić. Nic z tego jakoś nie powstrzymało go przez wypełnieniem obowiązku, za jaki uważał ujawnienie prawdy.

W skrócie: pomysł dotrzymania tajemnicy przez pół miliona ludzi przez czterdzieści lat i liczenia na sukces jest wyraźnie naciągany. No, ale może odbyło się to inaczej?


Scenariusz Absolutnie Minimalnej Konspiracji

Z drugiej strony zakładamy możliwość, że tylko kilkoro najważniejszych ludzi w NASA wiedziało o spisku. Zatem wszyscy dostawcy sprzętu i pracownicy NASA naprawdę wierzyli, że pracują na serio i że lądowania miały miejsce.

Ma to dwie zalety. Po pierwsze, wiadomo, że prawdopodobieństwo utrzymania tajemnicy maleje gwałtownie z każdą osobą, która zostaje do niej dopuszczona, lub czegoś się domyśla. Trzymając liczbę wtajemniczonych na minimalnym poziomie redukujemy ryzyko, że ktoś puści parę z gęby. Po drugie, wszyscy pracownicy i wykonawcy pójdą do grobu ze szczerym przekonaniem, że NASA rzeczywiście osiągnęła to, co deklaruje.

Wadą, wielką wadą jest to, że wykonawcy zleceń wierzą, że naprawdę muszą zbudować ten kosmiczny sprzęt. Firma Grumman naprawdę buduje księżycowy lądownik. Firma North American naprawdę buduje moduł dowodzenia, Boing i reszta wierzą, że naprawdę muszą stworzyć rakietę zdolną polecieć na Księżyc i z powrotem. Zespoły kooperacyjne wszystkich tych firm muszą sprawić, że wszystko to funkcjonuje razem i działa poprawnie. Kontrola jakości ze strony NASA musi bezlitośnie wymagać perfekcyjnego działania.

A wszyscy ci naukowcy i inżynierowie nie są idiotami. Powodem, dla którego otrzymali zadanie budowy pojazdu kosmicznego jest to, że mają wystarczające umiejętności, żeby to zrobić. Zatem kiedy NASA żąda od Grummana zbudowania lądownika, jasne jest, że jego inżynierowie wezmą się za to serio i sami odkryją i zbadają wszystkie problemy i przeszkody w osiągnięciu celu. I zrobią wszystko, żeby je pokonać. Zarząd NASA, zamierzając oszukać ludzi mógł nie dbać o jakość i działanie sprzętu, ale Grumman nie mógł o to nie dbać. I kontrolerzy jakości nie mogli o to nie dbać. Gdyby Grummanowi się nie powiodło, Grumman by o tym wiedział, kontrola jakości też. Również pracownicy innych firm, którzy sprzęt miał współpracować z lądownikiem nie mogliby się nie zorientować.

W skrócie: rezultatem tego scenariusza jest sprzęt, który jest zdolny do wykonania misji księżycowej. Ale zaraz, przecież naszym założeniem było, że zadania tego nie można było wykonać. Skoro bowiem cały sprzęt działał i był zdolny do misji, to co powstrzymywało NASA od rzeczywistego wykonania lotu? Przecież nie robili tego dla sztuki. Pamiętajmy, że najbardziej przekonującym oszustwem jest… brak oszustwa. Skoro chcieli ludzi przekonać o lądowaniu na Księżycu i mieli do tego możliwości, to najprościej i najsprytniej po prostu to zrobić.


Scenariusz Trzeba-Wiedzieć-Jak

Czytelnicy pewnie już nas oskarżają o taktykę uników i pisania tylko o skrajnie nieprawdopodobnych, ekstremalnych rozwiązaniach, zatem pora rozważyć scenariusz środka. Skrajne scenariusze powodują albo niemożliwie wręcz powszechny spisek, albo brak spisku w ogóle, więc rozważmy teraz taki, w którym o oszustwie wiedzą tylko te osoby, które muszą i które się do niego dopuści.

Przychodzi nam tu decydować, czy wtajemniczamy generalnych wykonawców, czy nie. Jeśli nie dopuścimy ich do spisku, to wyprodukują nam sprzęt zdolny do wykonania misji i guzik z powodów do oszustwa. Jeśli ich wtajemniczymy, robi nam się wielki spisek ze zbyt wielką liczbą potencjalnych wpadek.

Jak już wtajemniczamy wykonawców, to nam w to wchodzi zaraz cała kupa ludzi. Każda z firm ma własną hierarchię władzy i zarządzania i głownych inżynierów-projektantów, którym powiedzieć prawdę musimy. To będzie, powiedzmy, setka ludzi w Grimmanie, setka w Boingu, setka w Douglasie, setka w North American, setka w Lockheedzie, no i tak dalej. Sama decyzja o wtajemniczeniu wykonawców (tylko na szczeblu zarządzania) daje nam kilkaset osób dopuszczonych do spisku. Mały krok dla NASA, wielki skok w… chaos.

Można próbować argumentu, że pracownicy średniego szczebla nie musieliby wiedzieć, czy budują prawdziwy sprzęt, czy nie, bo mają ograniczone pole widzenia i wiedzę. Ale nie da się ich tak łatwo oddzielić i odseparować. Nawet młodsi inżynierowie niższego szczebla w przemyśle lotniczo–kosmicznym muszą mieć szeroki obraz tego, co robią. Mają dostęp do projektów, wyników badań i testów, rozmawiają ze sobą o pracy. Nie mogliby nie zauważyć, że to co zbudowali, nie działa. Pamiętajmy, że musimy zatrudnić liczbę osób wystarczającą do zbudowania działającego sprzętu, bez budowania działającego sprzętu.

W skrócie: nie ma pośredniego scenariusza. Albo produkujemy naprawdę działający sprzęt, albo mamy wielki spisek bez przecieków w ciągu czterdziestu lat.

NASA posiadała większą wiedzę na temat budowania pojazdów kosmicznych niż wykonawcy, więc nawet jeśli wykonawcy wierzyli w to, że on działa, NASA mogła wiedzieć, że on nie działa.

Byłaby to niezła bajeczka, ale to niestety nie tak działa. NASA polega na zewnętrznych ekspertach zatrudnionych w przemyśle i to oni nie tylko budują pojazdy kosmiczne, ale prowadzą testy i tworzą procedury jego użytkowania. To inżynierowie wynajętych firm tworzą całość konstrukcji.

Morał z tego taki: jeśli chcesz popełnić oszustwo, nie możesz go nikomu zlecać.

Oryginalna wersja artykułu pochodzi ze strony Clavius.org i została przeze mnie przetłumaczona (i nieco uzupełniona) za zgodą autora, któremu bardzo dziękuję za trud włożony w tę pracę. Wszelkie prawa do tekstu pozostają przy jego oryginalnym autorze, ewentualne kopiowanie tego artykułu możliwe jest jedynie za jego zgodą (której z pewnością udzieli).

[/ALIGN]